ΤΟ ΙΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΙΕΡΟ σε ένα πίνακα του Τιτσιάνο

Ο πίνακας του Τιτσιάνο που φέρει τον τίτλο "Ιερός και Ανίερος έρωτας" ανήκει στη γκαλερία Μποργκέζε και είναι αντιπροσωπευτικό έργο της ιταλικής Αναγέννησης. Το 1899, η οικογένεια Ρόθτσιλντ προσέφερε 4000000 λίρες για το κομμάτι. Αυτό που καθιστά πολύ ελκυστικό τον πίνακα είναι το μυστήριο που περιβάλλει τη σημασία του και τις προθέσεις του Τιτσιάνο. Δύο κυρίες παρίστανται μπροστά σε ένα βουκολικό σκηνικό. Κάθονται πάνω σε σκαλιστό μάρμαρο μιας σαρκοφάγου, δηλαδή σε ένα φέρετρο. Αυτή η σαρκοφάγος είναι γεμάτη νερό, που το ανακατεύει η χερουβεική μορφή ενός Ερωτιδέα. Αριστερά, στο βάθος, ένας ιππέας με το άλογό του στην κορυφή του βουνού και στα δεξιά βοσκοί με το ποίμνιο και το σκύλο τους. Ο Τιτσιάνο ζωγράφισε τον πίνακα το 1513-1514, σε ηλικία 25 ετών, προς τιμήν του γάμου του Νικολό Αουρέλιο, γραμματέως του Συμβουλίου της Βενετίας, με τη Λάουρα Μπαγκαρόττο. Το 1693, διακόσια χρόνια μετά, το έργο αναρτήθηκε στη Γκαλερία Μποργκέζε με τον τίτλο: Amor Divino e Amor Profano

Ιερό ή ανίερο; Για δυο αιώνες οι ιστορικοί της τέχνης θεωρούσαν πως ο πίνακας συμβόλιζε δύο διαφορετικά είδη έρωτα: του ιερού και του ανόσιου. ΤΟ βέβαιο είναι πως, όντως, ο πίνακας αυτός μιλά για τον έρωτα. Σύμβολα του έρωτα είναι τα τριαντάφυλλα πάνω στη σαρκοφάγο, σύμβολο του έρωτα είναι το κλαδί μυρτιάς που κρατά η γυναίκα στα αριστερά, σύμβολο του έρωτα είναι το δώρο του γάμου. ΟΜΩΣ, ποιου έρωτα; Του ιερού έρωτα; Του ιερόσυλου έρωτα; ΤΟ κάστρο, σύμβολο πολέμου και μιας ανθρωπότητας που πρέπει να διασωθεί, θα μπορούσε να ταυτισθεί με την ανίερη εκδοχή του έρωτα, ενώ ο ναός με την ιερή. Η Αφροδίτη θα μπορούσε να σημαίνει και τις δύο εκδοχές του: την Ουράνια και τη Σαρκική Αφροδίτη. Όμως η γυμνότητά της συμβαδίζει με την ιερότητα του έρωτα, τουλάχιστον για την αντίληψη της εποχής του Τιτσιάνο; Κάθε εκδοχή κάθε γυναίκας που αναπαρίσταται παραπέμπει και σε διαφορετικό εικαστικό στερεότυπο ή σε διαφορετικό κρυφό σύμβολο. ΓΙα παράδειγμα, η ζώνη της ντυμένης γυναίκας είναι σύμβολο των δεσμών του γάμου. Ενώ η μυρτιά στο χέρι της παραπέμπει αυτομάτως στη διάρκεια της έγγαμης ευτυχίας. Η φωτιά της γυμνής γυναίκας συνδέεται με τον σαρκικό πόθο και τη λαγνεία. Η ντυμένη γυναίκα παρίσταται καθιστή και πιο "κοντά στη γη" απ΄ό,τι η όρθια γυμνή. Φορά ακριβά υφασμένα ρούχα κυνηγιού, έχει διακριτικό μακιγιάζ και κρατά μια κοσμηματοθήκη, και τα δύο σύμβολα επίγειων, υλικών επιδιώξεων. Η θεϊκή ομορφιά όμως, η πλησιέστερη προς την "ιερή" έκφανση του έρωτα, δεν χρειάζεται φτιασίδια και υλικό περιτύλιγμα. Ο Ερωτιδέας ανακατεύει τα νερά μέσα στη σαρκοφάγο. Κάποιο φυτό ίσως ξεφυτρώσει από εκεί. Ίσως αυτό να υπαινίσσεται πως ο ιδεώδης έρωτας είναι ο καρπός της ανάμειξης των δύο εκφάνσεών του. Στον Εικοστό Αιώνα, ο ιστορικός της τέχνης Ουώλτερ Φρήντλεντερ υποστήριξε πως ο συγκεκριμένος πίνακας του Τιτσιάνο δεν παριστούσε τον Ιερό και τον Ανίερο Έρωτα, αλλά την Πόλια και τη Βένερε, δύο θηλυκούς χαρακτήρας του δημοφιλούς μυθιστορήματος του Φραντσέσκο Κολλόνα Hypnerotomachia Poliphili (1499 μ. Χ.) Ο πίνακας, κατά μιαν άλλη ερμηνεία, παριστά τη νύφη Λάουρα Μπαγκαρόττο ντυμένη σε παρθενικά λευκά ρούχα στα αριστερά και ίσως τη θεά Αφροδίτη στα δεξιά να προσπαθεί να μυήσει τη Λάουρα στο βίωμα του έρωτος υποδεικνύοντάς της μέσω του πυρσού την αναγκαιότητα του πάθους. Όπως και να'χει,το πραγματικό μήνυμα του πίνακα παραμένει ανεξήγητο για όλους μας.